Ranking, jak sama nazwa wskazuje, określa jaką dany zawodnik ma siłę gry, co pozwala podzielić graczy na silniejszych i słabszych. Co istotne, trzeba odróżnić kategorię szachową (czy też tytuł) od rankingu ELO.
Czym jest ranking ELO?
Nazwa ELO pochodzi od jego twórcy, mianowicie od amerykańskiego fizyka Arpada ELO (ur. 1903, zm.1992). Utworzył on system klasyfikacji, który z niewielkimi modyfikacjami jest stosowany do dziś. Zanim możliwe będzie posługiwanie się rankingiem ELO, trzeba go najpierw zdobyć. Wystarczy rozegrać 5 partii z osobami, które takowy ranking posiadają i uzyskać z nimi ranking co najmniej 1000. Ponadto turniej ten musi zostać zgłoszony do FIDE (międzynarodowej federacji szachowej).
Jaki można mieć najmniejszy i największy ranking FIDE?
Obecnie najmniejszym rankingiem FIDE jaki można posiadać jest 1000, natomiast jeśli spadniemy poniżej tego rankingu, tracimy ranking ELO i musimy raz jeszcze spełnić warunek, który został wcześniej wspomniany. Najwyższy ranking jaki można mieć jest nieograniczony. Na chwilę obecną najwyżej notowanym zawodnikiem jest mistrz świata Magnus Carlsen, mający ranking 2856 w szachach klasycznych. Z ciekawostek warto wspomnieć, że kiedyś nie było tak łatwo zdobyć ranking ELO. Około 15 lat temu, a nawet więcej, minimalnym progiem było uzyskanie rankingu 1400 i trzeba było rozegrać co najmniej 9 partii klasycznych. Nie było wtedy podziału na ranking ELO w szachach klasycznych, szybkich i błyskawicznych. Obecnie można spotkać się z wieloma paradoksami rankingowymi. Otóż zdarzają się zawodnicy, którzy przez to, że grają tylko w turniejach klasycznych, posiadają ELO nawet 2400. Przez to, że nie uczestniczą w zawodach szachów szybkich, czy też błyskawicznych, mogą mieć w nich znacznie niższy ranking, nawet 1600 czy 1700. Mówi się wtedy, że mają bardzo zaniżone rankingi (nie adekwatne do ich siły gry).
Jak liczyć ranking ELO?
Istnieją różnego rodzaju przeliczniki , w zależności od posiadanego rankingu oraz wieku:
- Zawodnicy, którzy wejdą na ranking ELO i mają poniżej 18 lat, posiadają współczynnik k=40. Wyjątkiem jest przekroczenie rankingu 2300, wtedy stosuje się przelicznik k=20. Co to oznacza w praktyce? Spójrzmy na przykład:
Załóżmy, że spotyka się dwóch graczy. Jeden ma ranking 1703, a drugi 2137. Zdarza się niespodzianka i zawodnik o słabszym rankingu wygrywa. Współczynnik k jest mnożony przez wartość od 0,01 do 0,99, która jest zależna od różnicy ich rankingów. Między graczami w przykładzie różnica wynosi powyżej 400 punktów. Zawodnik słabszy zdobywa zatem 0,99*40=39,6 punktów rankingowych. Oznacza to że ktoś kto jest młody może bardzo szybko podwyższyć swój ranking, ale też stracić.
- Zawodnicy powyżej 18 roku życia mają przelicznik k=20. Rozważmy przykład:
Grają ze sobą zawodnicy mający rankingi 2030 i 2036. Zawodnik pierwszy zwycięża. Dostaje zatem 0,50*20=10 punktów rankingowych. Współczynnik 0,50 wynika z tego, że obaj zawodnicy mają zbliżony ranking, jeśli jeden zawodnik będzie miał ranking 200 punktów wyższy jego współczynnik zmaleje do 0,25 (jeśli oczywiście zawodnik o wyższym rankingu wygra)
- Zawodnicy powyżej rankingu 2400 otrzymują przelicznik k=10.
- Zawodnicy którzy wejdą na listę ELO mają przelicznik k=40 niezależnie od tego w jakim są wieku.
Liczyć zdobyty/utracony ranking można na stronie: https://ratings.fide.com/calculator_rtd.phtmlwsx
Jakie istnieją kategorie?
Zdobycie kategorii oraz otrzymanie tytułu jest dla zawodników zwieńczeniem wykonanej pracy. Trochę jak zdobycie inżyniera albo magistra na studiach 
. Każdy zawodnik zaczynający przygodę z szachami nie posiada kategorii. Zaczyna od rankingu 1000. Wraz z zdobywaniem umiejętności, kategorie wzrastają. Punkty rankingowe, a co za tym idzie zdobywane kategorie liczone są na podstawie średniego rankingu przeciwników oraz liczby punktów, które udało się zdobyć. Najprościej rzecz ujmując można dokonać podziału na kategorie krajowe i międzynarodowe:
Kategorie krajowe okręgowe | Punkty rankingowe | |
Kobiety | Mężczyźni | |
V (piąta kategoria) | 1100 | 1200 |
IV (czwarta kategoria) | 1250 | 1400 |
III (trzecia kategoria) | 1400 | 1600 |
II (druga kategoria) | 1600 | 1800 |
Kategorie i tytuły centralne | Punkty rankingowe | |
Kobiety | Mężczyźni | |
I (pierwsza kategoria) | 1800 | 2000 |
K (kandydat na mistrza) | 2000 | 2200 |
M (mistrz krajowy) | 2200 | 2400 |
Dodatkowe warunki, które należy spełnić, aby uzyskać powyższe kategorie:
- Dla przykładu: zawodnik posiadający II kategorię (1800), w celu uzyskania I kategorii (2000) musi przynajmniej w dwóch turniejach osiągnąć ranking uzyskany 2000. (ranking uzyskany jest wyliczany na podstawie kategorii szachowych przeciwników i uzyskanych w danym turnieju rezultatów partii.
- Tytuł kandydata na mistrza można nabyć, zdobywając trzykrotnie ranking uzyskany większy lub równy 2000 (dla kobiet) i 2200 (dla mężczyzn). Dodatkowo należy posiadać ranking Elo 1900 (dla kobiet) i 2100 (dla mężczyzn).
- Mistrzem zostaje się zdobywając trzykrotnie ranking uzyskany 2200 (dla kobiet) i 2400 (dla mężczyzn) oraz posiadając ranking ELO co najmniej 2100 (dla kobiet) i 2300 (dla mężczyzn)
Tytuły międzynarodowe
Tytuły krajowe kończą się na osiągnięciu mistrza. Natomiast o wiele atrakcyjniejsze są tytuły międzynarodowe, których otrzymanie wiąże się zazwyczaj ze zdobyciem norm i określonych punktów rankingowych ELO (tak jak przy krajowych kategoriach centralnych). Oto tytuły międzynarodowe:
Tytuł | Punkty rankingowe | |
Kobiety | Mężczyźni | |
Kandydatka na mistrzynię FIDE (WCM) | 2000 |
|
Kandydat na mistrza FIDE (CM) |
| 2200 |
Mistrzyni FIDE (WFM) | 2100 |
|
Mistrz FIDE (FM) |
| 2300 |
Mistrzyni międzynarodowa (WIM) | 2250 |
|
Mistrz międzynarodowy (IM) |
| 2450 |
Arcymistrzyni międzynarodowa (WGM) | 2400 |
|
Arcymistrz międzynarodowy (GM) |
| 2600 |
Wielu szachistów twierdzi, że powinien wejść do życia kolejny tytuł- super arcymistrza, wyróżniający zawodników ze ścisłej czołówki światowej, mających ranking Elo powyżej 2700 (obecnie jest ich około 40).
Jak myślicie czy dożyjemy czasów, że ktoś osiągnie ranking 3000? Miejmy nadzieję że tak 😊.
One thought on “Jak liczony jest ranking szachowy?”
Super artykuł! Dużo się nauczyłam 😉